نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی

نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور

مصوبه شماره 3807/92/دش | 1392/04/11مورخ

مقدمه

با توجه به اجرای طرح‌های توسعه در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، ارتباطی، اجتماعی، حقوقی، قضایی، سیاسی، امنیتی و... در کشور که تأثیرات مهمی در فرهنگ‌ جامعه و شیوه زندگی افراد ایجاد می‌کند و بی توجهی به آثار و پیامدهای این‌گونه طرح‌ها نتایج زیانبار و غیرقابل جبرانی در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی به دنبال دارد و در مواردی در تعارض آشکار با اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد، لذا رصد آثار و پیامدهای فرهنگی طرح‌ها، لوایح، تصمیمات‌ و مصوبات، پروژه‌ها و اقدامات در دستگاه‌ها و قوای ‌سه‌گانه و بخش خصوصی و توجه به اثرگذاری مستقیم یا غیر مستقیم موارد ذکر شده در جامعه (در حالی که اساساً هدف اصلی انقلاب اسلامی گسترش و حاکمیت ارزش و فرهنگ اسلامی است)، مسأله‌ای ضروری و اجتناب‌ناپذیر است و عدم توجه به روند متناسب‌سازی طرح‌ها و تصمیمات و اقدامات باعث توسعه نامتوازن و پیدایش معضلات و بعضاً بحران‌های فرهنگی در سطوح و موضوعات مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌شود.  ادامه مطلب...

رهبر معظم‌انقلاب ‌اسلامی‌ حضرت ‌آیت‌الله ‌العظمی‌خامنه‌ای^{(مدظله العالی)} در‌ دیدار ‌اعضای شورای‌ عالی‌انقلاب‌فرهنگی در آذرماه سال 1386 ضرورت تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های‌گوناگون کشور را مورد تأکید قرار دادند و فرمودند «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می‌شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتما یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد» و همچنین در نخستین بند سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 15/10/1389 ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (2) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تاکید و تصویب قرار گرفته است.

 

پیوست فرهنگی فرصتی ارزشمند به منظور جاری ساختن سیاست‌های‌کلان‌فرهنگی ، ابزاری برای ایجاد مصونیت و پیشگیری از پیامدهای منفی درعرصه فرهنگ و همچنین اقدامی در راستای ایجاد تحول و پیش برندگی در فرایندها و روش‌های مدیریت فرهنگی کشور مبتنی بر ارزش‌های فرهنگ اسلامی و در نهایت، عامل موثر در جهت ارتقای بهره‌وری محسوب می‌گردد.

 

مهم‌ترین هدف نظام‌نامه پیوست فرهنگی ایجاد زمینه و شرایطی است که با ایجاد گفتمان فراگیر اصلاح عملکرد فرهنگی تصمیمات مدیریتی در همة سازمان‌های اجرایی کشور،‌ ضمن اینکه طرح‌های مهم به ویژه پروژه‌های عمرانی و اجتماعی، اقتصادی ‌به نحو ‌مطلوبی اجرا‌ می‌شوند، ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی نیزحفظ و تقویت گردند.

 

نظام‌نامه‌پیوست فرهنگی، با هدف تبیین ضرورت، جایگاه، چیستی، ساختار و الزامات قانونی مربوط به تدوین و اجرای پیوست فرهنگی درسطح کشور تهیه شده که ذیل نقشه مهندسی فرهنگی و ترسیم‌گر نقطه کانونی سامانه نظارت و ارزشیابی درنظام مدیریت‌راهبردی‌فرهنگی کشور است.

 

ماده1- واژگان

 

در این نظام‌نامه اختصار واژگان ذیل بدین شرح می‌باشد:

 

پیوست فرهنگی: پیوست

 

نظام‌نامه پیوست فرهنگی: نظام‌نامه

 

ستاد راهبری پیوست فرهنگی: ستاد راهبری

 

نقشه مهندسی فرهنگی کشور: نقشه

 

ماده2- تعاریف

 

2-1- نظام‌نامه؛ مجموعه‌ای است شامل‌چیستی، چگونگی، تهیه، تصویب، اجرا و ارزیابی پیوست فرهنگی که به منظور درک مشترک از مفاهیم، اقدامات، مسئولیت‌های سازمانها و نهادهای مشارکت‌کننده در تحقق یک هدف خاص به تصویب مراجع ذیربط رسیده و مبنای اقدامات، قضاوت و ارزیابی قرار می‌گیرد.

 

2-2- پیوست فرهنگی: مجموعه‌ای است برای شناسایی، اقدام و ارزیابی از آثار و پیامدهای فرهنگی طرح‌ها و فعالیت‌ها که پس از انجام مطالعات لازم و با استناد به مبانی نظری و اسناد بالادستی بویژه نقشه مهندسی فرهنگی کشور متناسب با مقتضیات و شرایط جامعه، ضمن معرفی داده - ستاده یک سیاست اجرایی، طرح یا لایحه، پروژه یا هر فعالیت مهم دیگری با فرهنگ جامعه، با ارائه راهکارهای عملی برای تقویت آثار مثبت و حذف و کاهش پیامدهای مخرب آن در فرهنگ جامعه، راهنمای مجریان فعالیت‌ها و طرح‌ها در رعایت راهبردها، اعمال الزامات و استانداردهای مربوط و راهکارها در برنامه‌ها و اقدامات عملی در اجرای آن فعالیت خواهد بود.

 

2-3- نظام‌نامه پیوست فرهنگی: سندی است که فعالیت‌ها و طرح‌های مهم، شرح وظایف و حدود مسئولیت نهادها و سازمان‌های مختلف کشور، تعیین شیوه و چگونگی اعمال نظارت بر فرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست‌های فرهنگی و سایر اقدامات مربوط به ایجاد ضمانت اجرا و پشتیبانی از آن راتعیین می‌کند.

 

2-4- فعالیت‌ها و طرح‌های مهم: به سیاست‌های اجرایی، طرح‌ها و لوایح، پروژه‌های اجرایی و یا تصمیمات مهم و سازمان‌یافته‌ای اطلاق می‌شود که در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و غیره اتخاذ یا اجرا شده یا می‌شود و بواسطه گستره تعامل آن با فرهنگ جامعه و آثار و پیامدهای آن مطابق با ساز و کارهای پیش‌بینی شده در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های این نظام نامه به عنوان طرح مهم تلقی شده و ملزم به تدوین پیوست فرهنگی است.

 

2-5- شاخص‌های فرهنگی: به متغیرهای اصلی‌ومهمی اطلاق می‌شود که براساس شاخص‌های ‌نقشه مهندسی فرهنگی در فرایند تبیین آثار و پیامدهای فرهنگی، راهکارهای اصلاحی و اعمال ارزشیابی و نظارت برفرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست‌های فرهنگی تعیین شده و با روش‌علمی اندازه‌گیری و برای تعیین میزان موفقیت اجرای پیوست‌فرهنگی و آثارآن در هر فعالیت بدان استناد می‌شود.

 

ماده3- پیوست فرهنگی با تکیه بر مبانی، ارزش‌ها و احکام اسلامی و اصول، اهداف و چشم‌انداز نقشه مهندسی فرهنگی ازجمله موارد ذیل تدوین می شود:

 

1-    هویت در ابعاد اسلامی، ایرانی و انقلابی،

 

2-    عقلانیت در ابعاد حکمت، معرفت و بصیرت،

 

3-    اخلاق در ابعاد ملکات انسانی، معنویت روحی و تعبد عملی،

 

4-    عدالت در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی،

 

5-    کرامت در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی،

 

6-    تعلیم و تربیت در ابعاد روحی، فکری و رفتاری،

 

7-    سبک زندگی در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و سازمانی،

 

8-    ارتباطات در ابعاد تعامل، تبادل و تفاهم،

 

9-    وحدت و انسجام در ابعاد مذهبی، قومی و ملی،

 

10-   نظم اجتماعی در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی،

 

11-   استقلال در ابعاد فرهنگی، اجتماعی،سیاسی و اقتصادی،

 

12-   تولید ملّی کالا و خدمات فرهنگی در ابعاد دیداری، شنیداری، مکتوب و...

 

ماده4- اهداف

 

1- حفظ، تقویت و گسترش ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی و تعالی فضای فرهنگی کشور با اجرای مطلوب فعالیت‌ها و طرح‌های مهم اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ...

 

2- نهادینه‌شدن اجرای اهداف و سیاست‌های نقشه مهندسی فرهنگی کشور

 

3- بهره گیری از فرصت‌های فرهنگی جامعه برای افزایش اثربخشی فعالیت‌ها و طرح‌ها

 

4- پیش‌بینی، پیشگیری و بازدارندگی از آسیب‌ها و اصلاح پیامدهای مخرب فرهنگی کلیه فعالیت‌ها و طرح‌ها.

 

ماده5- فعالیت‌ها یا طرح‌های مهم و کلان

 

فعالیت‌ها یا طرح‌های مهم و کلان مشمول پیوست فرهنگی، به فعالیت‌ها و طرح‌هایی اطلاق می‌شود که با توجه به معیارهای زیر و متناسب با امکانات کشور، مورد تصویب قرار می‌گیرد:

 

5-1- گستردگی و اهمیت نوع تأثیرات فرهنگی فعالیت یا طرح

 

5-2- جمعیت تحت پوشش و تأثیرپذیر از فعالیت یا طرح

 

5-3- میزان ماندگاری و انتشار آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح

 

5-4- نسبت بین آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت و یا طرح با تهاجم فرهنگی و فرایندهای جهانی‌سازی

 

5-5- میزان منابع انسانی و مادی مصرفی و اعتبارات لازم برای اجرای فعالیت یا طرح

 

6-5- نسبت نزدیکی آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح با نقشه مهندسی فرهنگی.

 

ماده 6- گستره شمول و اجرای پیوست فرهنگی

 

تهیه و تدوین پیوست فرهنگی شامل طرح­ها و فعالیت­های مهم و کلانی است که:

 

1-    در حال طراحی هستند.

 

2-    در حال اجرا هستند.

 

تبصره1: پیوست فرهنگی برای طرح‌‍‌های مهم وکلانی که قبلاً اجرا شده و کماکان نیازمند توجه و ارتقاء فرهنگی می‌باشند نیز پیش‌بینی و تدوین خواهد شد.

 

تبصره2: دستگاه‌ها می‌توانند در خصوص پیوست‌نگاری سایر فعالیت‌ها و طرح‌ها با استفاده از منابع اعتباری خود اقدام نمایند.

 

ماده7- ضوابط عمومی پیوست فرهنگی، تشکیل و ساختار و وظایف کمیسیون پیوست فرهنگی، نحوه انتخاب عناوین طرح‌های مهم و کلان، چگونگی اجرای پیوست فرهنگی در دستگاه‌ها و استان‌ها و سایر ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به فرایند اجرا، نظارت و ارزیابی ضمانت اجرایی و خدمات پشتیبانی و ...، به تصویب شورای تخصصی مهندسی فرهنگی کشور خواهد رسید.

 

ماده 8- این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، 8 ماده و دو تبصره در جلسه 732 مورخ 21/1/92 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.