اعمال شب و روز عید فطر

ز جمله لیالى شریفه شب عید فطر می باشد و در فضیلت و ثواب عبادت و احیاى آن احادیث ‏بسیار وارد شده و روایت‏ شده است که آن شب کمتراز شب قدر نیست. برای درک این شب عزیز انجام اعمالی از ائمه علیهم السلام به ما سفارش شده است :

۱- در هنگام غروب آفتاب غسل انجام شود .

۲- آن شب به نماز، دعا، استغفار، درخواست از حق تعالى و بیتوته در مسجد احیا گردد.

۳- بعد از نماز مغرب و عشاء ، نماز صبح و نمازعید فطر ذکر؛” اللَّهِ أَکْبَرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ، لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللّٰهُ و اللَّهِ أَکْبَرُ اللَّهِ أَکْبَرُ و لِلَّهِ الْحَمْدُ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا هَدَانَا وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلَى مَا أَوْلانَا ” گفته شود.

۴- بعد از نماز مغرب و نافله آن، دست ها را به سوى آسمان بلند کرده و بگوید:” یا ذاالمن و الطول یا ذاالجود یا مصطفی محمد و ناصره صل على محمد و آل محمد و اغفرلی کل ذنب احصیته وهو عندک فی کتاب مبین.” پس به سجده برود و صد مرتبه در سجده بگوید: ” أَتُوبُ إِلَی اللهِ ” پس هر حاجت که دارد از حق تعالى بخواهد که انشاء الله تعالى بر آورده خواهد شد.

در روایتی از ‏شیخ آمده که: بعد از نماز مغرب به سجده رود و بگوید” یا ذاالحول یا ذاالطول یا مصطفیا محمدا و ناصره صل على محمد و آل محمد واغفرلی کل ذنب اذنبته و نسیته انا و هو عندک فی کتاب مبین.” سپس صد مرتبه ” أَتُوبُ إِلَی اللهِ ” بگو.

۵- زیارت امام حسین علیه السلام که فضیلت ‏بسیار دارد.

۶- ده مرتبه ذکر” یَا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّةِ یَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِیَّةِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَرَى سَجِیَّةً وَ اغْفِرْ لَنَا یَا ذَا الْعُلَى فِی هَذِهِ الْعَشِیَّةِ.” که از اعمال شب جمعه است، گفته شود.

۷- ده رکعت نماز که در شب آخر ماه رمضان اقامه می شود که به صورت پنج نماز دو رکعتی، درهر رکعت بعد از حمد، سوره توحید ده بارخوانده شود. و در رکوع و سجود ده مرتبه ذکر” سُبْحانَ الله، وَالحَمْدُ لله، وَلا اِلهَ اِلاَّ الله وَالله اَکبَرُ ” گفته شود. پس از نمازهزارمرتبه استغفار کند و بعد از آن سر به سجده گذارد و بگوید:” یا حی یا قیوم یا ذاالجلال و الاکرام یا رحمان الدنیا والاخرة و رحیمهما یا ارحم الراحمین یا اله الاولین والآخرین اغفرلنا ذنوبنا و تقبل منا صلواتنا و صیامنا و قیامنا.”

۸- بعد از نماز مغرب و نافله آن دو رکعت نماز بجا آورد، در رکعت اول بعد از حمد هزار مرتبه توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، یک مرتبه توحید بخواند. بعد از سلام سر به سجده بگذارد و صد مرتبه ذکر” أَتُوبُ إِلَی اللهِ ” گفته شود. پس از آن بگوید: ” یَا ذَا الْمَنِّ وَ الْجُودِ یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا. و به جاى کذا حاجات خود را بطلبد.

روایت است که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام این دو رکعت را به این کیفیت ‏بجا مى‏آورد پس سراز سجده برمى ‏داشت و مى ‏فرمود به حق آن خداوندى که جانم به دست قدرت او است هر که این نماز را بخواند، هر حاجتی از خدا بطلبد البته عطا کند و اگر به عدد ریگ هاى بیابان گناه داشته باشد خدا بیامرزد.

در روایت دیگر به جاى هزار مرتبه توحید صد مرتبه وارد شده است.

شیخ و سید بعد از نماز این دعا را نقل کرده‏اند:

” یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اَللَّهُ یَا رَحِیمُ یَا اَللَّهُ یَا مَلِکُ یَا اَللَّهُ یَا قُدُّوسُ یَا اَللَّهُ

یَا سَلاَمُ یَا اَللَّهُ یَا مُؤْمِنُ یَا اَللَّهُ یَا مُهَیْمِنُ یَا اَللَّهُ یَا عَزِیزُ یَا اَللَّهُ

یَا جَبَّارُ یَا اَللَّهُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا اَللَّهُ یَا خَالِقُ یَا اَللَّهُ یَا بَارِئُ یَا اَللَّهُ یَا مُصَوِّرُ یَا اَللَّهُ

یَا عَالِمُ یَا اَللَّهُ یَا عَظِیمُ یَا اَللَّهُ یَا عَلِیمُ یَا اَللَّهُ یَا کَرِیمُ یَا اَللَّهُ یَا حَلِیمُ یَا اَللَّهُ

یَا حَکِیمُ یَا اَللَّهُ یَا سَمِیعُ یَا اَللَّهُ یَا بَصِیرُ یَا اَللَّهُ یَا قَرِیبُ یَا اَللَّهُ یَا مُجِیبُ یَا اَللَّهُ

یَا جَوَادُ یَا اَللَّهُ یَا مَاجِدُ یَا اَللَّهُ یَا مَلِیُّ یَا اَللَّهُ یَا وَفِیُّ یَا اَللَّهُ یَا مَوْلَى یَا اَللَّهُ

یَا قَاضِی یَا اَللَّهُ یَا سَرِیعُ یَا اَللَّهُ یَا شَدِیدُ یَا اَللَّهُ یَا رَءُوفُ یَا اَللَّهُ یَا رَقِیبُ یَا اَللَّهُ

یَا مَجِیدُ یَا اَللَّهُ یَا حَفِیظُ یَا اَللَّهُ یَا مُحِیطُ یَا اَللَّهُ یَا سَیِّدَ اَلسَّادَهِ یَا اَللَّهُ

یَا أَوَّلُ یَا اَللَّهُ یَا آخِرُ یَا اَللَّهُ یَا ظَاهِرُ یَا اَللَّهُ یَا بَاطِنُ یَا اَللَّهُ یَا فَاخِرُ یَا اَللَّهُ یَا قَاهِرُ یَا اَللَّهُ

یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا وَدُودُ یَا اَللَّهُ یَا نُورُ یَا اَللَّهُ

یَا رَافِعُ یَا اَللَّهُ یَا مَانِعُ یَا اَللَّهُ یَا دَافِعُ یَا اَللَّهُ یَا فَاتِحُ یَا اَللَّهُ یَا نَفَّاعُ یَا اَللَّهُ

یَا جَلِیلُ یَا اَللَّهُ یَا جَمِیلُ یَا اَللَّهُ یَا شَهِیدُ یَا اَللَّهُ

یَا شَاهِدُ یَا اَللَّهُ یَا مُغِیثُ یَا اَللَّهُ یَا حَبِیبُ یَا اَللَّهُ

یَا فَاطِرُ یَا اَللَّهُ یَا مُطَهِّرُ یَا اَللَّهُ یَا مَلِکُ یَا اَللَّهُ یَا مُقْتَدِرُ یَا اَللَّهُ یَا قَابِضُ یَا اَللَّهُ

یَا بَاسِطُ یَا اَللَّهُ یَا مُحْیِی یَا اَللَّهُ یَا مُمِیتُ یَا اَللَّهُ یَا بَاعِثُ یَا اَللَّهُ یَا وَارِثُ یَا اَللَّهُ

یَا مُعْطِی یَا اَللَّهُ یَا مُفْضِلُ یَا اَللَّهُ یَا مُنْعِمُ یَا اَللَّهُ یَا حَقُّ یَا اَللَّهُ یَا مُبِینُ یَا اَللَّهُ

یَا طَیِّبُ یَا اَللَّهُ یَا مُحْسِنُ یَا اَللَّهُ یَا مُجْمِلُ یَا اَللَّهُ یَا مُبْدئُ یَا اَللَّهُ یَا مُعِیدُ یَا اَللَّهُ

یَا بَارِئُ یَا اَللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اَللَّهُ یَا هَادِی یَا اَللَّهُ یَا کَافِی یَا اَللَّهُ یَا شَافِی یَا اَللَّهُ

یَا عَلِیُّ یَا اَللَّهُ یَا عَظِیمُ یَا اَللَّهُ یَا حَنَّانُ یَا اَللَّهُ یَا مَنَّانُ یَا اَللَّهُ یَا ذَا اَلطَّوْلِ یَا اَللَّهُ

یَا مُتَعَالِی یَا اَللَّهُ یَا عَدْلُ یَا اَللَّهُ یَا ذَا اَلْمَعَارِجِ یَا اَللَّهُ یَا صِدْقُ یَا اَللَّهُ

یَا دَیَّانُ یَا اَللَّهُ یَا بَاقِی یَا اَللَّهُ یَا وَاقِی یَا اَللَّهُ

یَا ذَا اَلْجَلاَلِ یَا اَللَّهُ یَا ذَا اَلْإِکْرَامِ یَا اَللَّهُ

یَا مَحْمُودُ یَا اَللَّهُ یَا مَعْبُودُ یَا اَللَّهُ یَا صَانِعُ یَا اَللَّهُ یَا مُعِینُ یَا اَللَّهُ یَا مُکَوِّنُ یَا اَللَّهُ

یَا فَعَّالُ یَا اَللَّهُ یَا لَطِیفُ یَا اَللَّهُ یَا جَلِیلُ یَا اَللَّهُ یَا غَفُورُ یَا اَللَّهُ

یَا شَکُورُ یَا اَللَّهُ یَا نُورُ یَا اَللَّهُ یَا قَدِیرُ یَا اَللَّهُ

یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ

یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ

یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا اَللَّهُ

أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَمُنَّ عَلَیَّ بِرِضَاکَ وَ تَعْفُوَ عَنِّی بِحِلْمِکَ

وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ اَلْحَلاَلِ اَلطَّیِّبِ مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ

فَإِنِّی عَبْدُکَ لَیْسَ لِی أَحَدٌ سِوَاکَ وَ لاَ أَحَدٌ أَسْأَلُهُ غَیْرَکَ

یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ- مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ لاٰ قُوَّهَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ“

پس به سجده مى ‏روى و مى‏ گویى:

یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا مُنْزِلَ اَلْبَرَکَاتِ بِکَ تَنْزِلُ کُلُّ حَاجَهٍ

أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ فِی مَخْزُونِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ اَلْأَسْمَاءِ اَلْمَشْهُورَاتِ عِنْدَکَ اَلْمَکْتُوبَهِ عَلَى سُرَادِقِ عَرْشِکَ

أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّی شَهْرَ رَمَضَانَ

وَ تَکْتُبَنِی مِنَ اَلْوَافِدِینَ إِلَى بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ وَ تَصْفَحَ لِی عَنِ اَلذُّنُوبِ اَلْعِظَامِ وَ تَسْتَخْرِجَ یَا رَبِّ کُنُوزَکَ یَا رَحْمَانُ

 ۹- چهارده رکعت نمازاقامه کند. بعد از هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت بعد از حمد، یک بار آیة الکرسی و سه مرتبه توحید خوانده شود. براى هر رکعت، ثواب عبادت چهل سال وعبادت هر که در آن ماه روزه گرفته و نماز خوانده اعطاء می شود.

۱۰- شیخ درمصباح فرموده که در آخر شب غسل کن و بر سجاده خود تا طلوع فجربنشین وعبادت کن.

اعمال روزعید

۱- بعد از نماز صبح و نمازعید آن تکبیراتى را که در شب عید ذکر شد، گفته شود.

۲- پرداخت زکات فطره پیش از نمازعید.

۳- انجام غسل روزعید. که زمان آن بعد از طلوع فجر تا زمان به جا آوردن نمازعید است. در هنگام غسل بگو: ” اَللّـهُمَّ اِیماناً بِکَ وَتَصْدیقاً بِکِتابِکَ، وَاتّباعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّد صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ.” و پس ازغسل بگو:” اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَ طَهِّرْ دِینِی اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ.”

۴- برای اقامه نمازعید لباس نیکو پوشیده و ازعطر استفاده نمایید.

۵- پیش از نماز عید، در اول روز افطار کنى. و بهتر آن است که به خرما یا به شیرینى باشد. و شیخ مفید فرموده مستحب است خوردن مقدار کمى از تربت‏ سیدالشهداء علیه السلام که براى هر دردى شفا است.

۶-  قبل ازخروج از منزل برای نمازعید، دعایی را که از امام باقرعلیه السلام روایت شده را بخوانی: ” اللهم من تهیا فی هذاالیوم اوتعبا اواعد واستعد لوفادة الى مخلوق رجاء رفده ونوافله وفواضله وعطایاه فان الیک یا سیدی تهیئتی و تعبئتی واعدادی واستعدادی رجاء رفدک وجوائزک ونوافلک و فواضلک و فضائلک وعطایاک و قد غدوت الى عید من اعیاد امة نبیک محمد صلوات الله علیه وعلى آله ولم افد الیک الیوم بعمل صالح اثق به قدمته ولا توجهت ‏بمخلوق املته ولکن اتیتک خاضعا مقرا بذنوبی واسائتی الى نفسی فیا عظیم یا عظیم یا عظیم اغفرلی العظیم من ذنوبی فانه لا یغفرالذنوب العظام الا انت ‏یا لا اله الا انت ‏یا ارحم الراحمین.”

۷- اقامه نمازعید.

۸- زیارت امام حسین علیه السلام.

۹- دعاى ندبه خوانده شود. سید بن طاوس فرموده که چون از دعا فارغ شود به سجده رود و بگوید:” اعوذ بک من نار حرها لا یطفى و جدیدها لا یبلى وعطشانها لا یروى” پس گونه راست را بر خاک بگذارد و بگوید:” الهی لا تقلب وجهی فی النار بعد سجودی وتعفیری لک بغیرمن منی علیک بل لک المن علی” سپس گونه چپ را بر خاک بگذارد و بگوید: ” ارحم من اساء واقترف واستکان واعترف” پس به حال سجده شود و بگوید:” ان کنت‏ بئس العبد فانت نعم الرب عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک یا کریم ” پس از آن صد بار بگوید: العفو العفو.

منبع: مفاتیح الجنان